Teatr i jego architekt - Tapa blanda

Obchodzony w pazdzierniku 1993 roku jubileusz stulecia otwarcia gmachu Teatru im. Juliusza Slowackiego w Krakowie jest jubileuszem podwójnym. Dla ludzi teatru to przede wszystkim znakomita okazja do spojrzenia na wiek dzialalnosci jednej z naszych najwazniejszych scen - ,,Wawelu teatru polskiego". Równoczesnie jest to jubileusz stulecia powstania monumentalnego budynku teatralnego, który nalezy do najbardziej interesujacych dziel architektury polskiej schylku XIX wieku. 0 ile przy tym jubileusz sceny rozpatrywany jest przede wszystkim w kontekscie polskiej kultury narodowej, o tyle architektura teatru ma wymiar bardziej uniwersalny. Jest przede wszystkim symbolem szerokiego otwarcia krakowskiego srodowiska artystycznego przelomu wieków na sztuke europejska.
O ostatecznym ksztalcie gmachu przy placu Sw. Ducha zadecydowal jego architekt, epoka, w jakiej zyl, i srodowisko, które go uksztaltowalo. Osobie i twórczosci Jana Zawiejskiego - na tle szerszych rozwazan nad architektura okresu historyzmu - poswiecilem na przelomie lat siedemdziesiatych i osiemdziesiatych wiele lat studiów. Ich podsumowaniem jest obszerna monografia ksiazkowa: Jan Zawiejski. Architekt przelomu XIX i XX wieku1. Celem niniejszej publikacji jest natomiast przypomnienie zlozonej genezy powstania nowego gmachu Teatru Miejskiego w Krakowie, wyjasnienie jego architektury w kontekscie drogi zyciowej i twórczej Jana Zawiejskiego, wreszcie próba umiejscowienia krakowskiego teatru w historii architektury polskiej, a przede wszystkim w historii europejskiej architektury teatralnej.
Praca sklada sie z trzech czesci. Rozdzial pierwszy to w zasadzie skrót obszernej czesci biograficznej i dokumentacyjnej wspomnianej pracy o Zawiejskim. Jan Zawiejski jest nie tylko jednym z nielicznych architektów polskich XIX wieku, któremu dane bylo zrealizowac monumentalny gmach teatralny, ale jest chyba jedynym, którego dorobek obejmuje projekty okolo dziesieciu dalszych scen. Rozdzial drugi zawiera synteze dlugiej i niekiedy dramatycznej historii powstania okazalego gmachu przy placu Sw. Ducha. W rozdziale trzecim, analizujac wartosci artystyczne budynku Teatru im. J. Slowackiego, próbuje okreslic miejsce krakowskiej sceny w ewolucji architektury teatralnej XIX wieku w Europie.