Kontra (DZIEŁA) - Tapa dura

Kontra jest utworem, po którego przeczytaniu obcy czytelnik nie domyslilby sie, ze autorem jest Polak.

Michal K. Pawlikowski, Wiadomosci, Londyn, 6 pazdziernika 1957

Po czym p. Pawlikowski wyrokuje, ze ja jestem pisarzem ,,bardzo polskim", a Mackiewicz... ,,ogólnoludzkim". ... Mackiewicz jest - oczywiscie - rdzennie, do szpiku kosci polsko-kresowym artysta... ale to - rzecz jasna - w niczym nie przeszkadza jego ,,ogólnoludzkosci"... gdyz sztuka jest (jak z dawna i dobrze wiadomo) wyniesieniem prywatnej, poszczególnej, lokalnej, nawet zasciankowej konkretnosci do wyzyn wszech... do wymiaru kosmicznego...

Witold Gombrowicz, Dziennik 1957-1961

Kontre przeczytalem przed trzema laty. Co prawda pózno, ale mimo wychowania w kulcie epopei napoleonskiej (,,O roku ów", ulany bijace pod Somosierra itd.) doszedlem do wniosku, ze polskie legiony za Napoleona, zwlaszcza San Domingo, Hiszpania, to polska wersja wlasowców z ich tragicznym koncem. Musieli ginac, wracac w 1815 roku pod rozkazy nowego naczelnego dowódcy w osobie cara - niepewnosc, strach, liczne wypadki samobójstw.

A mój, jak mi sie zdawalo, odkrywczy wniosek kto gorszy, ze Niemcy zagrazali fizyczna zaglada, a Sowieci czyms gorszym, bo psychicznym zgnojeniem. To wszystko znalazlem w Pana ksiazkach, podane w przepieknej, wstrzasajacej formie.

Czytelnik z Polski