Art Deco - Tapa blanda

Styl art déco zajmuje szczególne miejsce w historii sztuki dekoracyjnej XX wieku, o czym swiadczy mnogosc teorii zwiazanych z jego geneza, znaczeniem oraz sila oddzialywania. Z uwagi na liczne, pozornie sprzeczne ze soba aspekty art déco prózno dzis szukac jednoznacznej definicji zakresu i charakterystyki tego stylu. Gdy sztuke te po raz pierwszy zaprezentowano szerszej publicznosci w 1925 roku, podczas paryskiej Exposition Internationale des Arts Décoratifs et Industriels Modernes, wiekszosc krytyków uznala art déco za wyraz radykalnego sprzeciwu wobec secesji, dominujacej od lat dziewiecdziesiatych XIX wieku. Poglad ten nalezy jednak uznac za nietrafny, gdyz biorac pod uwage upodobanie do wyszukanego wzornictwa, egzotycznych materialów, jaskrawych barw oraz starannosc opracowania detali, art déco stanowi raczej naturalna kontynuacje secesji. Niesluszne jest tez czesto spotykane twierdzenie, ze rozkwit art déco przypada na okres pomiedzy rokiem 1920 a II wojna swiatowa. Wiele najwspanialszych przykladów tego kierunku powstalo przed wybuchem I wojny lub w jej trakcie, zas rozmaite majestatyczne budowle, zwlaszcza amerykanskie, swiadcza, ze era art déco bynajmniej nie dobiegla konca wraz z poczatkiem lat trzydziestych i nastaniem Wielkiego Kryzysu.

Wspólczesni historycy nie uznaja art déco za spójny nurt artystyczny, lecz raczej za konglomerat rozmaitych form estetyki - od inspiracji sztuka starozytnego Egiptu po futurystyczne wizje oraz od scislego geometryzmu po asymetrie. Swiadectwem róznorodnosci art déco jest wielka liczba jego odmian i wcielen, nie tylko we wzornictwieprzemyslowym, lecz równiez w rzezbie, architekturze, fotografii oraz modzie.

W niniejszej ksiazce pojecie art déco jest interpretowane w kategoriach stylu zdobniczego, eksponowanego na paryskich Salonach pomiedzy I a II wojna swiatowa. Salony te umozliwialy artystom, którzy reprezentowali rozmaite sztuki piekne i stosowane, wystawianie najnowszych dziel na widok publiczny i zwracanie uwagi krytyków, zas kustoszom muzeów oraz przedstawicielom wladz panstwowych dokonywanie zakupów dla prowadzonych przez siebie instytucji. Styl art déco na paryskich Salonach stanowil pociagajaca mieszanke luksusu, relaksu, egzotyki i przyjaznego nastroju. Dobrze wpasowywal sie w powojenny klimat wyzwolenia, pogoni za przygoda i poszukiwania nowych wyzwan.

Nie ulega watpliwosci, ze leksykon art déco kryje istotne paradoksy: obejmuje, z jednej strony, dziela szczególne, pieczolowicie uksztaltowane z egzotycznych i luksusowych surowców, przeznaczone dla waskiej, zamoznej i kosmopolitycznej klienteli; z drugiej zas - tania produkcje tasmowa dla masowego odbiorcy, wyroby z plastiku i chromu, pozbawione powierzchownych dekoracji, lecz o estetycznych formach, jak chocby oplywowe karoserie samochodów i wymyslne utensylia kuchenne. Wszystkie wymienione wyzej nurty zlaly sie w zlozony kalejdoskop doznan wizualnych, którego niezwykla róznorodnosc rodzi dzis pytania o sens klasyfikowania art déco jako spójnego nurtu artystycznego.

Kwestia szerokiego zakresu oddzialywania art déco oraz jego splotu z modernizmem i innymi stylami artystycznymi do dzis nie doczekala sie jednoznacznego wyjasnienia i najprawdopodobniej nie doczeka sie go juz nigdy, gdyz wspólczesni badacze nie sa w stanie wypracowac wspólnej, jednolitej definicji omawianego tu zjawiska. Trudno zreszta o sensowne formalizowanie róznorodnosci i/lub spójnosci estetyki, która ksztaltowala zarówno artykuly luksusowe, jak i przedmioty codziennego uzytku. Z drugiej zas strony, pomimo sporów o stylistyczne granice art déco, milosnicy tego stylu zgodnie zwracaja uwage na jego odswiezajaca zywosc oraz uwodzicielski, nostalgiczny powab. Autor niniejszej ksiazki zdecydowal sie uwzglednic w niej równiez przyklady graniczne, pozostawiajac Czytelnikowi subiektywna decyzje o uznaniu (badz nie) wybranych dziel za przyklady estetyki art déco.